ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ

Τη μέρα των Φώτων όλοι πήγαιναν στην εκκλησία. Πριν φύγουν από το σπίτι έριχναν γύρω γύρω στάχτη από το τζάκι για να μην μπορούν οι Καλικάντζαροι να μπουν στο σπίτι να κατουρήσουν τα λουκάνικα.

Όταν τελείωνε η εκκλησία επέστρεφαν στο σπίτι και περίμεναν τον παπά να αγιάσει τα λουκάνικα και να στείλει τους Καλικάντζαρους πάλι στα βάθη της γης μέχρι την επόμενη χρονιά.

Κάποιες φορές το σταυρό ο παπάς τον έριχνε στην παλιά δεξαμενή για να αγιαστούν τα νερά.

Ο παπάς είχε βοηθό του πάντα στον αγιασμό των σπιτιών τον καντηλανάφτη. Αυτός ήταν φορτωμένος με το δισάκ'. Εκεί μέσα έβαζε ότι του έδιναν οι νοικοκυρές. Ένα λουκάνικο, το οποίο έκαναν για τον παπά από την αρχή ή λίγο σιτάρι ή αβγά

Όσα έθιμα έχουμε παρουσιάσει μέχρι τώρα αλλά και όσα θα παρουσιάσουμε στο μέλλον είναι μεν του χωριού μας, αλλά σε κάθε οικογένεια μπορεί να υπήρχαν και μικρές παραλλαγές. Στόχος μας είναι να τα παρουσιάζουμε όσο πιο πολυδιάστατα γίνεται, γι' αυτό και οποιαδήποτε πληροφορία έχετε θα ήταν πολύτιμη για την πληρέστερη καταγραφή τους.

Για τα έθιμα του Δωδεκαημέρου θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κύριο και την κυρία Ρήγα και Μαρία Νίκου, την κυρία Τρανταφυλλιά Πέτρου και τον Κύριο Χρήστο Μόσχο γιατί μας τα διηγήθηκαν με πολύ μεράκι, καλή διάθεση και με μεγάλο σεβασμό στην παράδοση του χωριού μας .

ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς οι νοικοκυρές ετοίμαζαν τη βασιλόπιτα. Το βραδάκι συγκεντρωνόταν όλη η οικογένεια και ο πατέρας αφού πρώτα τη σταύρωνε με το μαχαίρι, την έκοβε. Τα κομμάτια που έβγαζε, δεν ήταν μόνο για τους παρευρισκόμενους αλλά και για το σπίτι, τα ζώα, τα χωράφια και ότι άλλο ήταν σημαντικό για την οικογένεια. Όταν τελείωναν, οι άντρες πήγαιναν στο καφενείο για να παίξουν χαρτιά και τα αγόρια κρατώντας ένα μπαστούνι γύριζαν από σπίτι σε σπίτι,να πουν τα κάλαντα. Τα κορίτσια και οι γυναίκες μένανε στο σπίτι.Τα κάλαντα που έλεγαν τα αγόρια ήταν:

Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει.
Βασίλη μ' πούθε έρχισει και πουθε κατεβαίνεις;
Ιγώ απ' τα ξένα έρχουμι στο σπίτι μου πηγαίνου.
Κι αν έρχισει απ' τα ξενά , πες μα κανέ τραγούδι.
Ιγώ 'μι νιος γραμματικός, τραγούδια δε γνουρίζω.
Κι αν είσι νιος γραμματικός , πες μας την αλφαβήτα.
Κι στο ραβδί ακούμπησει, να πει την αλφαβήτα.
Κι το ραβδί ήταν ξηρό, χλωρά βλαστάρια απόλκει
κι παν στα χλουρουβλάσταρα περδίκια καθισμένα,
δεν ήταν μόνο πέρδικις ,ήταν κι πιριστέρες.
Χαμωτετάει η πέρδικα, χυμάει η πιριστέρα,
περνούν νερό στα νύχια τους και χώμα στα φτερά τους,
να βρέξουν τον αφέντη τους και την καλή κυρά τους.

Στη συνέχεια ανάλογα με το σπίτι στο οποίο πηγαίνανε λέγανε και τις ευχές που ταίριαζαν.
Αν οι νοικοκυραίοι είχαν πολλά παιδιά έλεγαν.
Κυρά μου τα πιδάκια σου θιός να στα χαρίσει
να στήσεις άσπρο φλάμπουρο στη μέση στην αυλή σου,
να χαίρονται οι φίλοι σου, να σκάνουν οι οχτροί σου.

Αν είχαν στο σπίτι αγόρι τραγουδούσαν:
Κυρά μου τον υγιόκα σου, τον πουλιοχαϊδεμένο,
στα χάδια χάδια τον κρατείς και στα καρύδια παίζει
και στ' αργυρά προσκέφαλα τον έχεις και κοιμάται.
Τον έλουσες τον χτένισες και στο σχολειό τον στέλνεις
κι ο δάσκαλος τον καρτερεί με τη χρυσή τη βέργα.
Παιδί μ' που 'ναι τα γράμματα και που 'ναι το χαρτί σου;
Τα γράμματα είνι στου χαρτί κι ο νους μου πέρα πέρα,
περά περά στις έμορφις περά στις μαυρομάτες
πο 'χουν το μάτι σαν ελιά του φρύδι σαν γαϊτάνι
το δόλιο το ματόφυλλο σαν την ελιά βαμμένο.


Αν στο σπίτι είχαν κορίτσι έλεγαν:
Κυρά μ' τη θυγατέρα σου την πουλιουχαϊδεμένη
στα χάδια χάδια την κρατείς και στα καρύδια παίζει
κι στ' αργυρό προσκέφαλο τη βάζεις και κοιμάται.
Γραμματικός την αγαπά και θέλει να την πάρει.
Θέλει αμπέλια ατρύγητα χουράφια μι τα στάχυα
θέλει κι τουν κυρ Βοριά μι όλα τα καράβια.

Αν στο σπίτι που πήγαιναν κατοικούσε νιόπαντρο ζευγάρι έλεγαν:
Τα δύο δύο νιούτσικα τα δυο στεφανωμένα
που τα στεφάνωσ' ο Χριστός μι δώδεκ' αυγγέλια.

Αν πάλι οι νοικοκυραίοι είχαν πολλά γίδια και πρόβατα τραγουδούσαν:
Αυτά τα σπίτια τα ψηλά τα μαρμαροστωμένα
που 'χουν τα χίλια πρόβατα τα δυο χιλιάδες γίδια. Στο να βουνό είν τα πρόβατα και στ' άλλο είν' τα γίδια .
Αν κάνουν του κατάφουρου γεμίζ'ν οι κάμποι ούλοι,
αν κάνουν τον ανήφορο γεμίζ'ν τα πλάια ούλα. Πως βάζει βάζει η μέλισσα να βάζουν τα κουδούνια
πως τρέχει η βρύση το νερό να τρέχει και το γάλα

Αν στο σπίτι είχαν βόδια έλεγαν:
Αυτά τα σπίτια τα ψηλά τα μαρμαροστρωμένα
πόχουν τα βόδια στο ζυγό τα τρίγωνα στ΄αμπέλι
να βγάζουν τ' άλεσμ' εκατό μουντζούρια τρεις χιλιάδις
κι ιμείς ιδώ τα είπαμι θιός πολύ να δώσει.

Σε όλα τα σπίτια ανεξάρτητα με το τι θα λέγανε τελείωναν πάντα με την ευχή:

Υγεία σας αφήνουμε και δώρα σας ζητούμε

του χρόνου να ξανάρθουμε καλά να σας ηυρούμι

στα σπίτια σας χαρούμενοι παλί να τραγουδούμι.

Οι νοικοκυρές έδιναν τότε στα παιδιά διάφορα κεράσματα, φρούτα ,ξηρούς καρπούς. Αν σε κάποιο σπίτι δεν άνοιγαν και τα παιδιά είχαν την υποψία ότι οι άνθρωποι ήταν μέσα, όταν απομακρυνόταν από το σπίτι έλεγαν κοροϊδευτικά:

Σ' αυτό το σπίτι το ψηλό γιμάτα καλιακούδια

τα μ΄σα γιννούν τα μ'σα κλουσούν,

τα μ'σά σι βγάζν τα μάτια.

Όταν τα παιδιά γύρω στις δώδεκα τελείωναν τα κάλαντα γύριζαν στο σπίτι να κοιμηθούν γιατί την άλλη μέρα είχε εκκλησία. Με το σχόλασμα έπαιρναν φύλλα ελιάς και τα έριχναν στο τζάκι.Όποιου το φύλλο πετιόταν μακριά εκείνος θα ήταν ευτυχισμένος για τη νέα χρονιά .Τη μέρα της Πρωτοχρονίάς έκαναν μια κουλούρα και τη στόλιζαν με λουλούδια. Την κουλούρα αυτή, αν είχαν άλογα τη σκάλωναν στο αυτί τους. Όπως τιναζόταν το άλογο η κουλούρα έπεφτε. Αν έπεφτε με τα λουλούδια προς τα κάτω, ανάποδα δηλαδή, η οικογένεια θα έβγαζε πολύ σίκαλη και δε θα ήταν η τυχερή της χρονιά. Αν όμως έπεφτε με τα λουλούδια προς τα πάνω τότε θα άβγαζαν πολύ σιτάρι, θα ήταν μια καλή χρονιά και όλοι ήταν χαρούμενοι. Όσοι είχαν βόδια την κουλούρα την έβαζαν στα κέρατα του βοδιού.

Τα παιδιά τη μέρα του Αγίου Βασιλείου , μετά την εκκλησία έφαζαν ένα κλαδί ελιάς μεσα σε ένα κουλούρι και γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι έλεγαν:"καλημέρα κι χρόνια πουλλά"και οι νοικοκυρές τα έδιναν κουλούρια, σύκα, ξυλοκέρατα, καρύδια, μύγδαλα, τηγανίτες, καραμέλες αλλά όλα από ένα, γιατί δεν είχε ο κόσμος. Όλα αυτά τα κεράσματα τα έβαζαν σε υφασμάτινες τσάτες που είχανε μαζί τους.

Τη μέρα της Πρωτοχρονάς οι περισσότεροι έτρωγαν τε κεφάλι από το γουρούνι που είχαν σφάξει του Αγίου Στεφάνου. Το έβραζαν από την παραμονή μέσα στην μπακράτσα και γινόταν τρεμούλα . Από εκεί έβγαζαν και έτρωγαν.

Όπως τα έθιμα των Χριστουγέννων και τα έθιμα της Πρωτοχρονιάς μας τα διηγήθηκαν ο κύριος Νίκου Ρήγας και η κυρία Νίκου Μαρία και αφορούν μέχρι και τη δεκαετία του 1930.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ

Πραγματοποιήθηκε η Πρωτοχρονιάτικη γιορτή του Συλλόγου για το 2009.

Τα μέλη του Συλλόγου προσπάθησαν να οργανώσουν μια βραδιά γεμάτη με κέφι, μουσική, χορό και εκπλήξεις για να περάσουν ευχάριστα και να διασκεδάσουν τα μέλη και οι φίλοι του Συλλόγου που παρευρέθηκαν στην εκδήλωση.

Τη βραδιά άνοιξαν οι μικρότεροι χορευτές του Συλλόγου. Το πρώτο παιδικό τμήμα, με την καθοδήγηση της δασκάλας του κυρίας Έφης Κελιαφάνου έκανε την παρθενική του εμφάνιση, με πολύ μεγάλη επιτυχία. Ακολούθησε και το άλλο παιδικό τμήμα που χόρεψε με ζωντάνια, κέφι και χειροκροτήθηκε από τους γονείς και τους συγγενείς που αποτελούσαν και το κοινό της εκδήλωσης.

Στη συνέχεια μαθητές της ΣΤ΄τάξης του Σχολείου μας παρουσίασαν ένα θεατρικό έργο με θέμα τις σκανταλιές των Καλικάντζαρων.

Με πολύ ενδιαφέρον και μεγάλη συμμετοχή παρακολούθησαν μικροί και μεγάλοι την παράσταση του Καραγκιόζη Το πνεύμα των Χριστουγέννων.

Η βραδιά έκλεισε με αυτό, που όλα τα παιδιά περιμένανε. Τον Άγιο Βασίλη. Ήρθε και μοίρασε δώρα σε όλα τα παιδιά, σκορπίζοντας τη χαρά. Για να τα μοιράσει μάλιστα γρήγορα στους ανυπόμονους μικρούς, έφερε και ........... βοηθό.

Τα μέλη του Δ.Σ θέλουν να ευχαριστήσουν όλους τους παρευρισκόμενους στην Πρωτοχρονιάτικη γιορτή, γιατί όποια προσπάθεια και να γίνει από την πλευρά του Συμβουλίου, αυτό που κάνει μια εκδήλωση πετυχημένη είναι η συμμετοχή του κόσμου.

Ευχόμαστε το 2010 να σας χαρίσει υγεία, αγάπη και επιτυχίες.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2010

Αφιερωμένο στις χορευτικές ομάδες είναι το ημερολόγιο του 2010.
Οχτώ χορευτικά τμήματα λειτουργούν στο Σύλλογό μας τη χρονιά που διανύουμε και είναι:
Το πρώτο παιδικό τμήμα με 15 παιδιά από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού,
το δεύτερο παιδικό τμήμα με 24 παιδιά από τις μεγαλύτερε τάξεις του Σχολείου,
το τμήμα του Γυμνασίου με 18 χορευτές,
το τμήμα του Λυκείου με 14 χορευτές,
το τμήμα των παραστάσεων με 14 μέλη,
το τμήμα των γυναικών με 22 μέλη
το τμήμα των ενηλίκων με 18 μέλη και
το τμήμα των αντρών με 14 χορευτές.

Σε όλα τα παραπάνω τμήματα την εκμάθηση των χορών από όλες τις περιοχές της Ελλάδας έχει αναλάβει η χοροδιδάσκαλος Έφη Κελιαφάνου, την οποία μέσα από τη σελίδα μας, θέλουμε να ευχαριστήσουμε όχι μόνο για το τεράστιο έργο που προσφέρει αλλά και για την αγάπη με την οποία αγκάλιασε το Σύλλογό μας.

Μαζί με το φετινό, στη σελίδα μας έχουμε αναρτήσει και το περσινό ημερολόγιο, του 2009, που ήταν αφιερωμένο στα ξωκλήσια του χωριού μας.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε στα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου που με την αγορά του ημερολογίου,στηρίζουν αυτή μας την προσπάθεια και συμβάλλουν σημαντικά στη βελτίωση των οικονομικών μας.

Επίσης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε και τους χορηγούς του ημερολογίου. Με τη δική τους βοήθεια μπορέσαμε να κυκλοφορήσουμε και το φετινό ημερολόγιο, όπως και του 2009. Ευχή όλων είναι η συνεργασία αυτή να συνεχιστεί και στο μέλλον.